De onderwerpen van deze paragraaf zijn
Ad 1. Zijwaartse afzet
Een schaatser ondervindt weerstand van het ijs (± 20%) en van de lucht (± 80%). Om die weerstanden te overwinnen voert de schaatser een beweging uit op de voortglijdende (afzet-)schaats in een vlak loodrecht op de afzetschaats. Immers, in die richting heeft de schaats maximale greep op het ijs, als we er van uitgaan dat de schaats scherp geslepen is. We noemen die beweging de zijwaartse afzet.
Figuur 1. Loodrecht op afzetschaats is greep op ijs maximaal.
Zijwaartse afzet in beeld
De schaatshouding wordt bepaald door de positie van de romp, het bekken en het standbeen:
- de positie van de romp: borstbeen wijst naar het ijs, hoofd is in het verlengde van de romp en schouders zijn ontspannen
- de positie van het bekken: stuitje wijst naar beneden, bekken / het achterwerk is ‘onder’ de romp
- de positie van het standbeen: knie is zo ver mogelijk naar voren en enkelhoek klein.
Je legt een goede basis voor de schaatshouding door eerst de romp voorover te buigen en dan het stuitje naar beneden te laten wijzen. Door het stuitje naar beneden te laten wijzen worden de knieën naar voren gedrukt, wordt de hoek in enkelgewricht klein en spannen spieren zich aan die voor druk op de afzetschaats zorgen.
De schaatshouding, in beeld
Schaatszit
De schaatszit wordt gevormd door de hoeken van het knie- en enkel gewricht. Als de hoeken van de schaatszit klein zijn dan spreken we van diep zitten. De knie van het standbeen wijst dan ver naar voren en in combinatie met een horizontale positie van de romp is de afstand borstbeen-knie klein.
Figuur 3. Hoeken in knie- en enkelgewricht zijn de karakteristieke hoeken van de schaatszit.
Bij een diepe schaatszit is de enkelhoek klein, wat de stabiliteit van het enkelgewricht ten goede komt: het enkelgewricht wordt als het ware opgesloten.
In combinatie met een naar achteren gekanteld bekken (stuitje wijst naar ijs / bekken onder romp) is een diepe zit de ideale uitgangspositie voor de spiergroepen rond het bekken en voor de quadriceps om de druk op te bouwen waarmee je het lichaam kantelt om de afzetschaats en zijwaarts wegduwt van de afzetschaats.
Hoe diep moet je zitten?
Voor deze vraag verwijs ik naar het item Diep(t)e schaatszit in de paragraaf Afzet.
Frontale oppervlak en luchtweerstand
De positie van de romp bepaalt het frontale oppervlak van de schaatser: hoe meer de romp voorovergebogen is, hoe kleiner het frontale oppervlak. Als bij gelijk blijvende inspanning het frontale oppervlak (A) afneemt, dan neemt de snelheid (v) toe (het product A.v2 is constant: als A afneemt met een factor 4, dan neemt v toe met een factor 2).
Met een horizontale positie van de romp is het frontale oppervlak van de schaatser minimaal en de snelheid van de schaatser dus maximaal bij gelijkblijvende inspanning.
|
(Gevolg: bolle (onder-)rug, heupen onder lichaam, afstand romp-knieën klein, hoeken in enkel- en kniegewricht klein)
Ad 3. Ronding van de schaats
Een schaats waarvan het ijzer recht geslepen is (dus zonder ronding), dwingt je rechtuit te glijden. In principe zou je daarmee moeten kunnen schaatsen. Maar op een dergelijke schaats heb je niet de mogelijkheid om tussentijds de glijrichting van de afzetschaats aan te passen (bijsturen van de afzetschaats). Om de schaats enigszins wendbaar te maken brengen we daarom op het schaatsijzer een ronding aan.
| De ronding moet zoveel zijn dat je nog net kunt terugsturen. |
Ad 4. Klapschaats, een klap nageven
Globaal gesproken zijn er zijn twee soorten (langebaan-)schaatsen: de vaste schaats en de klapschaats.
Bij de vaste schaats is een strekking aan het einde van de afzet in het enkelgewicht niet mogelijk. De scheenbeen-spier moet worden aangespannen om te voorkomen dat met de punt van de schaats in plaats van met de hele schaats wordt afgezet, het zogenaamde ‘punteren’ of ‘krassen’. Dat aanspannen van de scheenbeen-spier kan bij ongeoefenden tot spierpijn leiden.
Bij de klapschaats is een enkelstrekking wel mogelijk waardoor je de afzet een extra klap kunt nageven. De scheenbeen-spier wordt ontzien en je kunt er ook nog mee klunen.
Als een afzet onvoldoende zijwaarts is gericht, dan gaat de schaats aan het einde van de afzet te ver open en geeft een klap bij het dichtgaan van de schaats. Te hard ‘klappen’ met de klapschaats is dus vergelijkbaar met het ‘punteren’ van de vaste schaats.
Het is een misverstand te denken ‘hoe harder de klap, des te harder je gaat’.
|
Geef met het klapmechanisme de afzet een extra klap na, maar blijf zijwaarts afzetten. |
Oefening schaatshouding:
- (maak vaart) glij over 50 meter in schaatshouding met handen ter hoogte van midden schaatsschoen en ga vanuit die houding over tot schaatsen zonder eerst omhoog te komen.
Figuur 4. Schaatsen vanuit glijden in schaatshouding
Een weetje tot slot
De snelheid van schaatsen ligt veel hoger dan van lopen omdat het steunpunt dynamisch is.
Naar paragraaf rechte eind.